Επεξεργασία ιστορικού παραθέματος για τη Γραμμική Β΄(σελ. 67 σχολικού βιβλίου) κείμενο:
Οι πινακίδες της Γραμμικής Β΄γραφής
Έχουμε λοιπόν κάποιους σωρούς από πηλό, που καταρχήν δε μας υπόσχονται τίποτα• τους κάνει πολύτιμους όμως το γεγονός ότι συνιστούν μιαν ολότελα καινούργια πηγή αδιάβλητης πληροφόρησης για τον αρχαιότατο ελληνικό πολιτισμό - που άλλη πηγή γνώσης μας γι' αυτόν είναι η αρχαιολογία και οι συγκεχυμένες παραδόσεις που μας μεταβίβασαν οι κλασικοί χρόνοι. Είναι βέβαια λυπηρό που οι πινακίδες δε μας λένε τίποτε για την ιστορία των ανθρώπων που τις έγραψαν, ούτε για τη σκέψη τους. Κι όμως, μερικοί από μας θα εκπλαγούν ίσως όταν ανακαλύψουν πόσα συμπεράσματα μπορούμε να αντλήσουμε απ' αυτές. Οι Μυκηναίοι δεν το θεώρησαν απαραίτητο να διασώσουν ούτε την ιστορία τους ούτε τη διπλωματική τους αλληλογραφία. Μας άφησαν όμως τουλάχιστον καταγραφές από τη διοίκηση των βασιλείων τους και από τη λειτουργία ορισμένων τομέων της οικονομίας τους.
Εκτός από τις πινακίδες έχουμε και μερικές επιγραφές στη Γραμμική Γραφή Β', που περιλαμβάνονται στη ζωγραφική διακόσμηση αγγείων. Τέτοια αγγεία έχουν ανακαλυφθεί σε διάφορες τοποθεσίες, κι εξακολουθούν να ανακαλύπτονται ολοένα περισσότερα.
J. Chadwick, Ο Μυκηναϊκός κόσμος, μετ. Κ.Ν. Πετρόπουλος, εκδ. Gutenberg, σ. 29-30.
Ερώτηση: α) Ποιες πληροφορίες αντλούμε από την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β΄για το Μυκηναϊκό πολιτισμό;
β) Σε ποια συμπεράσματα καταλήγουμε από τη μελέτη τους;
Είναι πολύ βοηθητικό να ξεκινήσουμε με μια διαγραμματική απεικόνιση των στοιχείων που έχουμε σχετικά με την ερώτηση από το βιβλίο μας και από τη μελέτη του ιστορικού παραθέματος.
Α. Στοιχεία ιστορικής αφήγησης (βιβλίου):
1. Είναι συλλαβική γραφή
2. Επικύρωσε την ελληνικότητα του Μυκηναϊκού πολιτισμού.
3. Είναι πρώιμη μορφή ελληνικής γλώσσας,
αρχαιότερη των ομηρικών επών.
4. Οι πινακίδες της Γραμμικής Β΄δίνουν
πληροφορίες λογιστικού περιεχομένου:
(κατάλογοι αντικειμένων και περιουσια –
κών στοιχείων ηγεμόνων και εμπόρων της
εποχής εκείνης).
5. Περιέχουν ονόματα ανθρώπων και θεών
γνωστών από τα ομηρικά έπη.
6. Δε σώζονται στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄συνεχή κείμενα.
Β. Στοιχεία ιστορικού παραθέματος (πηγής):
α. Οι πινακίδες της Γραμμικής Β΄είναι μια
νέα πηγή αντικειμενικής πληροφόρησης
για το μυκηναϊκό πολιτισμό.
β. Δε δίνουν πληροφορίες για την ιστορία και
τον τρόπο σκέψης των Μυκηναίων.
γ. Δε δίνουν πληροφορίες για τη διπλωματική
αλληλογραφία των Μυκηναίων.
δ) Δίνουν πληροφορίες για τη διοίκηση των
Μυκηναϊκών κέντρων και για τομείς της
οικονομίας των Μυκηναίων.
Η επόμενη κίνηση είναι να δούμε παρατηρώντας το διάγραμμα ποια στοιχεία από τις δύο στήλες έχουν κοινό περιεχόμενο και αντιστοιχούν στο α ή στο β ερώτημα. Εύκολα διακρίνουμε ότι για το α΄ερώτημα (πληροφορίες για τους Μυκηναίους και τον πολιτισμό τους) από την πρώτη στήλη θα πάρουμε τις πληροφορίες κυρίως του 4 και του 5, ενώ από τη στήλη Β του β, γ και δ. Για το β΄ερώτημα (συμπεράσματα από την ανάγνωση των πινακίδων γραμμικής Β΄) χρειαζόμαστε από τη στήλη Α κυρίως τις πληροφορίες του 2 και του 3 και δευτερευόντως του 1 και του 6, ενώ από τη στήλη Β το στοιχείο α.
Αφού κατηγοριοποιήσαμε και κατατάξαμε τα στοιχεία μας, μπορούμε να ξεκινήσουμε να γράφουμε σε ενιαίο κείμενο την απάντησή μας φροντίζοντας να κάνουμε μια μικρή εισαγωγή (είτε δική μας, είτε με στοιχεία του βιβλίου) και οπωσδήποτε δηλώνοντας ποια από τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε είναι της ιστορικής αφήγησης (του βιβλίου) και ποια του ιστορικού παραθέματος.
Ενδεικτική απάντηση:
Η Γραμμική Β΄γραφή ήταν η γραφή που χρησιμοποίησαν ειδικευμένοι γραφείς στα μυκηναϊκά ανάκτορα και βρέθηκε χαραγμένη κυρίως σε πινακίδες (αλλά και σε αγγεία) που βρέθηκαν στην Πύλο, στην Κνωσό, στις Μυκήνες και στη Θήβα. Την αποκρυπτογράφησαν το 1952 οι M. Ventris και J. Chadwick και από την αποκρυπτογράφησή της φάνηκε ότι ήταν συλλαβική γραφή που δε μας έδωσε συνεχή κείμενα.
α) Η ανάγνωση των πινακίδων της Γραμμικής Β΄ μάς έδωσε πολλές πληροφορίες για τον πολιτισμό των Μυκηναίων. Σύμφωνα με την ιστορική αφήγηση οι πινακίδες έδειξαν ότι οι Μυκηναίοι χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα για χρηστικούς, πρακτικούς λόγους και για το λόγο αυτό βρέθηκαν σχεδόν αποκλειστικά κατάλογοι αντικειμένων και περιουσιακών στοιχείων ηγεμόνων ή εμπόρων της εποχής, πήραμε δηλαδή λογιστικού περιεχομένου πληροφορίες. Σε άλλες πινακίδες διαβάστηκαν ονόματα θεών ή ανθρώπων που θα συναντήσουμε αργότερα και στα ομηρικά έπη. Στο σημείο αυτό το ιστορικό παράθεμα εμπλουτίζει τις γνώσεις μας με πρόσθετες πληροφορίες δοσμένες κιόλας από τον άνθρωπο που αποκρυπτογράφησε τη Γραμμική Β΄, τον J. Chadwick. Μας πληροφορεί λοιπόν ότι στις πινακίδες διαβάστηκαν στοιχεία που σχετίζονται με τη διοικητική οργάνωση των μυκηναϊκών κέντρων, καθώς και πληροφορίες για ορισμένους τομείς της μυκηναϊκής οικονομίας. Ο J. Chadwick μάς αναφέρει επίσης ότι οι Μυκηναίοι δε θεώρησαν απαραίτητο να διασώσουν με το γραπτό λόγο την ιστορία και τον τρόπο σκέψης τους, ούτε τις επαφές που είχαν με άλλους λαούς, δηλαδή τη διπλωματική τους αλληλογραφία.
β) Από την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β΄οι επιστήμονες κατέληξαν σε συγκεκριμένα συμπεράσματα που σχετίζονται κυρίως με τη θέση του μυκηναϊκού πολιτισμού στην ελληνική ιστορία. Όπως είπαμε
προηγουμένως, στις πινακίδες διαβάστηκαν ονόματα θεών και ανθρώπων που χρησιμοποιήθηκαν αργότερα και από τον Όμηρο. Γενικότερα αποδείχθηκε, σύμφωνα με τις πληροφορίες της ιστορικής αφήγησης, ότι τα σύμβολα της Γραμμικής Β΄αποδίδουν λέξεις της ελληνικής γλώσσας, μιας πρώιμης μορφής ελληνικής γλώσσας, αρχαιότερης των ομηρικών επών. Εξαιτίας αυτής της επισήμανσης η ιστορική επιστήμη εντάσσει το μυκηναϊκό πολιτισμό εν μέρει την ελληνική προϊστορία ή, για την ακρίβεια, θεωρεί ότι αποτελεί τη ελληνική πρωτο – ιστορία.
Όπως κι έχει πάντως, η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β΄ήταν ένα σημαντικό επιστημονικό επίτευγμα και αποτέλεσε, σύμφωνα με τον J. Chadwick, μια νέα πηγή αντικειμενικής (αδιάβλητης) πληροφόρησης για το μυκηναϊκό πολιτισμό.
