Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015

10 αποσπάσματα για το φασισμό


πηγή:tvxs.gr, 9/11/2015

Από το Χατζιδάκι μέχρι τον Μπρεχτ: 10 αποσπάσματα για τον φασισμό

Της Μαριανίνας Πάτσα




ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ: «Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δύο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους, ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος, από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε».

ΜΑΡΤΙΝ ΛΟΥΘΕΡ ΚΙΝΓΚ: «Μην ξεχνάτε ότι όλα όσα έκανε ο Χίτλερ στη Γερμανία ήταν σύμφωνα με τον νόμο».

ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ: «Αυτοί που είναι αντίπαλοι του φασισμού χωρίς να 'ναι αντίπαλοι του καπιταλισμού, αυτοί που παραπονιούνται για τη βαρβαρότητα που αιτία τάχα έχει τη βαρβαρότητα την ίδια, μοιάζουν μ' ανθρώπους που θέλουν το μερτικό τους απ' τ' αρνί, χωρίς όμως να σφαχτεί το αρνί. Θέλουν να φάνε το κρέας, να μη δουν όμως τα αίματα. Αυτοί θα ικανοποιηθούν αν ο χασάπης πλύνει τα χέρια του, προτού φέρει το κρέας στο τραπέζι».
ΒΙΛΧΕΜ ΡΑΪΧ: «Επειδή ο φασισμός εμφανίζεται παντού και πάντοτε σαν κίνημα στηριζόμενο σε ανθρώπινες μάζες, παρουσιάζει όλα τα γνωρίσματα και τις αντιφάσεις της χαρακτηροδομής του αγελαίου ανθρώπου: δεν είναι ο φασισμός, όπως πιστεύεται γενικά, ένα καθαρά αντιδραστικό κίνημα, αλλά ένα αμάλγαμα από αντάρτικα συναισθήματα και αντιδραστικές κοινωνικές ιδέες. Ο φασισμός στην καθαρή μορφή του είναι το άθροισμα απ’ όλες τις άλογες αντιδράσεις του μέσου ανθρώπινου χαρακτήρα».
ΖΑΝ ΠΟΛ ΣΑΡΤΡ: «Ο φασισμός δεν ορίζεται από τον αριθμό των θυμάτων, αλλά από τον τρόπο που τα σκοτώνει».
ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ: «Ο πρωτοφασισμός πηγάζει από την ατομική ή κοινωνική απογοήτευση. Αυτός είναι και ο λόγος που ένα από τα πιο τυπικά χαρακτηριστικά των φασιστικών καθεστώτων του παρελθόντος ήταν η επίκληση προς μια απογοητευμένη μεσαία τάξη που μαστιζόταν από μια οικονομική κρίση, ή ένιωθε πολιτικά εξευτελισμένη και φοβισμένη από την πίεση που ασκούσαν οι χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις. Στην εποχή μας, που οι παλιοί «προλετάριοι» είναι πλέον μικροαστοί (και τα λούμπεν στοιχεία είναι κατά κανόνα αποκλεισμένα από την πολιτική σκηνή), ο φασισμός του αύριο θα βρει το ακροατήριό του σ’ αυτή τη νέα πλειοψηφία. (...) Στους ανθρώπους που νιώθουν πως δεν έχουν πλέον ξεκάθαρη κοινωνική ταυτότητα, ο πρωτοφασισμός λέει πως το μοναδικό τους προνόμιο είναι το πιο κοινό, ότι έχουν γεννηθεί στην ίδια χώρα. Αυτή είναι και η απαρχή του εθνικισμού. Άλλωστε, το μοναδικό πράγμα που μπορεί να δώσει ταυτότητα στο έθνος είναι οι εχθροί του. Έτσι, στη ρίζα της πρωτοφασιστικής ψυχολογίας υπάρχει μια εμμονή με τις συνωμοσίες, ιδιαίτερα τις διεθνείς. Οι οπαδοί πρέπει να νιώθουν πολιορκημένοι. Ο πιο εύκολος τρόπος να πολεμήσεις μια συνωμοσία είναι η επίκληση στην ξενοφοβία. Αλλά η συνωμοσία πρέπει να έχει και εσωτερικούς μοχλούς: οι Εβραίοι είναι συνήθως ο καλύτερος στόχος, γιατί έχουν το πλεονέκτημα να είναι ταυτόχρονα και εσωτερικοί και εξωτερικοί εχθροί. Στις ΗΠΑ, ένα εμφανές δείγμα συνωμοσιολογικής εμμονής βρίσκεται στο βιβλίο του Πατ Ρόμπερτσον, Η Νέα Τάξη Πραγμάτων, αλλά, όπως έχουμε δει πρόσφατα, υπάρχουν και πολλά άλλα».
ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ: «Μια διακήρυξη ενάντια στον φασισμό δεν μπορεί να έχει ίχνος ειλικρίνειας, όταν μένουν ανέπαφες οι κοινωνικές καταστάσεις που τον παράγουν σαν φυσική αναγκαιότητα. Όποιος δεν θέλει να εγκαταλείψει την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, όχι μονάχα δεν θ’ απαλλαγεί από τον φασισμό, αλλά θα τον χρειάζεται».
ΠΛΑΤΩΝ: «Αυτή και μόνο είναι η ρίζα από όπου ξεπετιέται ένας τύραννος: όταν εμφανίζεται για πρώτη φορά είναι ο προστάτης».
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ: «Κάθε μικροαστός ονειρεύεται τον αστό που ζεσταίνει μέσα του, που τον μεγαλώνει στο θερμοκήπιο της μεγάλης ελπίδας για ένα πέρασμα στην «ανώτερη τάξη». Κάθε ψιλικατζής ονειρεύεται ένα σούπερ μάρκετ. Και επειδή το όνειρο για μερικούς πραγματοποιείται, όλοι οι χάχες πιστεύουν πως θα βγει αληθινό και γι' αυτούς. Δεν έχει σημασία που οι περισσότεροι πεθαίνουν φτωχοί. Σημασία έχει που ο καπιταλισμός τούς επιτρέπει να ονειρεύονται τον δικό τους πλούτο. Και ο φασισμός, που είναι η ακραία μορφή καπιταλισμού, είναι μια εγγύηση για τη διατήρηση του ονείρου για ένα πέρασμα στην “ανώτερη τάξη”».
ΡΑΤΖΑΝΙ ΠΑΛΜΕ ΝΤΑΤ: «Ο φασισμός αναπτύχθηκε ιστορικά ως κίνημα χωρίς θεωρία. Στην πραγματικότητα, δηλαδή, αναπτύχθηκε ως αρνητικό κίνημα (χρησιμοποιώντας ανάμικτα σοσιαλσοβινιστικά και ψευτοεπαναστατικά συνθήματα) ως αντίπαλος της προλεταριακής επανάστασης και ξεχώρισε κυρίως από τη χρήση των βίαιων και παράνομων μεθόδων εναντίον του προλεταριακού κινήματος. Μόνο αργότερα, ύστερα από δύο χρόνια ζωής, όταν έγινε καθαρό ότι για να εμφανίζεται ως ολοκληρωμένο και εξοπλισμένο κόμμα και κίνημα απαιτούνταν η δημιουργία μιας «φιλοσοφίας», η φασιστική ηγεσία έδωσε εντολή, το 1921, να δημιουργηθεί η αρμόζουσα φιλοσοφία».

Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2015

Η Ιστορία ως εργαλείο φρονηματισμού

Η Ιστορία ως εργαλείο φρονηματισμού

gizis_kryfo_skoleio1.jpg

Νικόλαος Γύζης, «Το κρυφό σχολειό»Νικόλαος Γύζης, «Το κρυφό σχολειό»
Η αμφισβήτηση των εθνικών στερεοτύπων, που έχουν συστηματικά καλλιεργηθεί επί δεκαετίες από τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους, είναι μια δύσκολη υπόθεση. Οι φορείς του «πατριωτισμού της ομοιογένειας» τα υπερασπίζονται με νύχια και με δόντια, ακόμη κι όταν είναι προφανής η αναντιστοιχία τους με την ιστορική αλήθεια.
Και δεν μιλάμε φυσικά για τους μύθους που λειτούργησαν ευεργετικά και συνέβαλαν στη διαμόρφωση μιας ενιαίας ταυτότητας, αλλά για κείνες τις αντιλήψεις που πήραν τη συμπαγή μορφή εθνικού αφηγήματος, τροφοδότησαν προκαταλήψεις για άλλους λαούς και δημιούργησαν το έδαφος για να αναπτυχθούν η μισαλλοδοξία και ο εθνικισμός.
Κάθε φορά που η έρευνα φέρνει στο φως πληροφορίες και ντοκουμέντα που διαλύουν τη δομή τους ή διατυπώνεται μια γνώμη διαφορετική από την επικρατούσα, η αντίδραση είναι άμεση και επιθετική.
Η καχυποψία που χαρακτηρίζει τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας έλκει βεβαίως την προέλευσή της από τις αλλεπάλληλες πολεμικές περιπέτειες στη διαδρομή των αιώνων. Τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα, κυρίως όμως η εθνικιστική ανάγνωσή τους και η μεταφορά των συμπερασμάτων στις κοινωνίες μέσω των διαύλων επιρροής (σχολείο, θρησκεία, ΜΜΕ) δημιουργούν έναν σιδερένιο κλοιό από τον οποίο δεν είναι εύκολο να ξεφύγει κανείς.
Τα έμφορτα αναχρονισμών κλισέ έχουν εισβάλει και στην καθημερινότητα. Το «έγινε Τούρκος» είναι η προσφιλέστερη απαξιωτική ρήση για να περιγραφεί η συμπεριφορά κάποιου που ξεφεύγει από τα όρια.
Ανάλογης φόρτισης ιδεοληψίες κυκλοφορούν και στην Τουρκία, όπου η λέξη «Ελληνας» συνοδοιπορεί με την πονηρία και την πανουργία. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα ζήσαμε πολλές τέτοιες καταστάσεις, με πρωταγωνιστές τη Δεξιά σ' όλες τις εκφάνσεις της και το ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα εκείνο το τμήμα του που νοσταλγεί τις ηρωικές εποχές, τότε που κατατρόπωνε τους δουλοπρεπείς δυτικόφιλους της διεθνιστικής Αριστεράς και φυσικά τον τουρκικό επεκτατισμό.
Και οι δύο πολιτικοί χώροι υπερασπίζονται με πάθος ό,τι θεωρούν ότι ανήκει στην κατηγορία των αξιών που σφυρηλάτησαν την κοινωνική συνοχή και διαμόρφωσαν την εθνική συνείδηση.
Οσοι τόλμησαν να αμφισβητήσουν την ύπαρξη του κρυφού σχολειού και την εγκυρότητα της σκηνής όπου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί τα όπλα των επαναστατών στην Αγία Λαύρα τη μέρα που ξεκίνησε η επανάσταση του 1821 -έπρεπε να είναι η 25η Μαρτίου για να συμπίπτει με τη γιορτή της Παναγίας ώστε να συνδεθεί το έθνος με την Ορθοδοξία- χαρακτηρίστηκαν απάτριδες, ακόμη χειρότερα τουρκόφιλοι, και βεβαίως αριστεριστές.
Οπως γράφει ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης «η ρομαντική ελληνική ιστοριογραφία του 19ου αιώνα καλλιέργησε τους δικούς της μύθους και θρύλους...
Σήμερα η ιστορική επιστήμη έχει επισημάνει πως ο περίφημος πίνακας του Νικολάου Γύζη είχε κατά βάση συμβολικό περιεχόμενο, απεικονίζοντας τις δραματικές συνθήκες και την υποχώρηση της ελληνικής παιδείας την εποχή προέλασης των Οθωμανών, ενώ η σκηνή με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να ευλογεί τα όπλα των επαναστατών δεν συνέβη στα Καλάβρυτα, αλλά στην πλατεία Αγίου Γεωργίου της Πάτρας, λίγες μέρες νωρίτερα και με διαφορετικούς πρωταγωνιστές» («Ελευθεροτυπία» 26-3- 2011).
Η Μικρασιατική Καταστροφή και το τραύμα που προκάλεσε στο σώμα του έθνους είναι ένα άλλο τεράστιο ζήτημα που εξακολουθεί και σήμερα, τόσα χρόνια μετά, να διχάζει την ελληνική κοινωνία. Η δεσπόζουσα μέχρι πριν από λίγο καιρό θεωρία έλεγε ότι οι Ελληνες πήγαν εκεί ως απελευθερωτές, φέρθηκαν με άψογο τρόπο στους ντόπιους πληθυσμούς, ενώ οι Τούρκοι διέπραξαν όλες τις θηριωδίες και εξόντωσαν τους χριστιανούς.
Οι μαρτυρίες πως τα πράγματα δεν συνέβησαν ακριβώς έτσι και ότι σ' έναν πόλεμο δεν γίνεται η μία πλευρά να έχει συμπεριφορά αγγέλου και η άλλη διαβόλου, εκρίθησαν ευάλωτες στην υποψία ότι προσπαθούσαν να σχετικοποιήσουν τις ευθύνες του προαιώνιου και κτηνώδους εχθρού.
Δεν είχε καμία σημασία αν προέρχονταν από ανθρώπους υπεράνω υποψίας, όπως για παράδειγμα ο Νίκος Καζαντζάκης, ο οποίος έγραφε στην επιστολή που έστειλε στη γυναίκα του, Γαλάτεια, τον Οκτώβριο του 1922:

Ας διατηρήσουμε την Ελλάδα καθαρή εμείς τουλάχιστο, στην καρδιά μας. Οι ατιμίες των Ρωμιών στη Μ. Ασία είναι αντάξιες των Τούρκων.  Εμάς πια ο Ανθρωπος μας ενδιαφέρει, χωρίς ετικέτες. Τον Ανθρωπο ατίμασαν στη Μ. Ασία Ελληνες και Τούρκοι.

Και βεβαίως έπρεπε να ξεχαστούν οι αναφορές σχετικά με την υποδοχή που επιφύλαξαν οι Ελλαδίτες στους πρόσφυγες από τη Μ. Ασία και τον Πόντο (τουρκόσπορους τους αποκαλούσαν) γιατί αμαύρωναν την κυρίαρχη συνισταμένη που διέτρεχε την επίσημη ανάγνωση της Ιστορίας.
Συμπερασματικά: Οπως έγραψε ο γνωστός Γάλλος ιστορικός Πιερ Βιντέλ Νακέ απευθυνόμενος στους συναδέλφους του, αλλά και στις εξουσίες που μπαίνουν στον πειρασμό να εργαλειοποιήσουν την Ιστορία για να εξυπηρετήσουν σκοπιμότητες (εθνικές, ταξικές και άλλες): «Η Ιστορία δεν είναι σκλάβος της επικαιρότητας, δεν είναι θρησκεία, δεν είναι δικαστικό αντικείμενο».
Τάσος Παππάς

Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2015

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016




Και επιτέλους το Υπουργείο Παιδείας εδέησε να εκδώσει την εγκύκλιο για τον τρόπο με τον οποίο θα εξεταστούν φέτος οι υποψήφιοι στις πανελλαδικές εξετάσεις, τα μαθήματα και τους συντελεστές βαρύτητας, καθώς και τις σχολές ανά επιστημονικό πεδίο. Δείτε τα εδώ